Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσο δύσκολο είναι να «διδαχτεί» η έννοια της ειρήνης στο σπίτι, στην τάξη ή ακόμα και πώς μπορεί να κατανοηθεί η έννοια αυτή από μικρής ηλικίας παιδιά;
Ύστερα από τόσα χρόνια ειρηνικής περιόδου και παρακολουθώντας τις ακρότητες του πολέμου, νιώθουμε πιο πολύ από ποτέ την ανάγκη να μιλήσουμε, να εξηγήσουμε και κυρίως να κατανοήσουμε την έννοια της ειρήνης και των αξιών της. Το ίδιο έντονα νιώθουμε την ανάγκη να επεξεργαστούμε τις εικόνες του πολέμου και της βίας και να προσπαθήσουμε να διαχειριστούμε τα συναισθήματα αδυναμίας, απογοήτευσης, ανασφάλειας και φόβου, που μας περικλείουν.
Αν καταφέρουμε να κατανοήσουμε τα συναισθήματά μας, κυρίως τι μας φοβίζει, -τι μας παραλύει-, τότε θα είμαστε σε θέση ως ‘μεγάλοι’ να συνοδεύσουμε εποικοδομητικά μια συζήτηση που θα έχει απήχηση στα παιδιά μας, -τους μαθητές μας-, γιατί δυστυχώς δεν μπορούμε να εξηγήσουμε με ειλικρίνεια την έννοια της ειρήνης χωρίς να αντιπαραβάλλουμε την έννοια του πολέμου.
Ας θυμηθούμε πως η ιστορική εξέλιξη του πολέμου συνδέεται με τα παιχνίδια των πειρατών ή των ιπποτών, ενώ παράλληλα ο φιλόσοφος Εμμανουήλ Καντ διατύπωνε κανόνες για το πώς οι άνθρωποι μπορούν να αξιώνουν την ελευθερία τους αλλά και να συνυπάρχουν. Επομένως, η ειρήνη, αρχικά, κατανοείται ως η απουσία του πολέμου. Ωστόσο αυτή η άποψη δεν είναι αρκετή!
Στην πραγματική Ειρήνη συμπεριλαμβάνεται αναγκαστικά και η έννοια της συμφιλίωσης.
Όπου οι αρχές τις συμφιλίωσης λείπουν, συχνά προδιαγράφονται οι προϋποθέσεις για τον επόμενο πόλεμο. Ο πόλεμος κατανοείται ως η σύγκρουση μεταξύ λαών ή μεταξύ ομάδων εντός ενός λαού, και συνήθως συνδέεται με την πρόθεση να επιτευχθεί η ήττα του αντίπαλου κράτους.
Καθώς αυτή την περίοδο οι σύγχρονες απεικονίσεις πολέμου και βίας στα μέσα ενημέρωσης προωθούν μια ΜΗ εποικοδομητική προσέγγιση στη διαχείριση των συγκρούσεων για έναν ειρηνικό κόσμο, οι μαθητές μας κατακλύζονται (υπερφορτώνονται) συναισθηματικά από τα πολεμικά γεγονότα που βλέπουν. (Προσοχή δε θα μπούμε,- ούτε εσείς- στο ατελείωτο παρακλάδι της συζήτησης εάν υπάρχει ‘δίκαιος πόλεμος’, γιατί έτσι αποκλίνουμε από την παιδαγωγική διάσταση της συζήτησης, καθώς το θέμα παίρνει έκταση φιλοσοφική, συζητείται στη θεολογία και απαντάται στην Ηθική και τις ηθικές αξίες. Για να αντιληφθεί ένα παιδί σύνθετες φιλοσοφικές έννοιες όπως π.χ. την έννοια του Θεού πρέπει πρωτίστως να τα αποδώσει όλα στη φύση, και κατόπιν την ίδια τη φύση να την υπάγει στο Θεό. Μια διαδικασία σκέψης που δε συνάδει με την ηλικιακή γνωστική ανάπτυξη των παιδιών).
Είναι σημαντικό να καταφέρουμε να βοηθήσουμε τους μαθητές να αναπτύξουν μια ορθή και ολόπλευρη παιδεία γύρω από το θέμα της Ειρήνης. Το κέντρο βάρους δίνεται στην κοινωνική παιδαγωγική και τη συναισθηματική αγωγή. Ένα κατάλληλο διδακτικό πρόγραμμα μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες για την καλλιέργεια της ομόνοιας μέσω αφηγήσεων, δράσεων, θεατρικών παιχνιδιών και αντίληψης παιχνιδιών. Η βασική διδακτική αρχή είναι πως οι άνθρωποί ακόμα και τα παιδιά δεν είναι εχθροί μεταξύ τους και ούτε πρέπει να αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον ως εχθρό. Για να καλλιεργηθεί η εκτίμηση της Ειρήνης πρέπει να κατανοηθούν οι συνθήκες στις οποίες αυτή αναπτύσσεται και να τονιστεί ότι δεν είναι αυτονόητες για όλους. Όπως αναφέραμε παραπάνω η πραγματική ειρήνη συμπεριλαμβάνει αναγκαστικά και τη συμφιλίωση, επομένως από παιδαγωγική στάση δε γίνεται να λείπει η ρυθμιστική ιδέα, δηλαδή οι αναγκαίοι όροι και προϋποθέσεις που θα συμβάλουν, ώστε η ειρήνη μεταξύ ομάδων να καταστεί δυνατή. Παράλληλα προτιμάμε τη μέθοδο της κοινωνικής παιδαγωγικής, χωρίς ηττημένους σε περιπτώσεις συγκρούσεων.
Η Ειρήνη δε διδάσκεται. Καλλιεργείται!
Σε ένα πιο πρακτικό επίπεδο, οι ακόλουθες διδακτικές προτάσεις μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο για τη βελτίωση της επικοινωνίας μέσα στην τάξη και την έκφραση των ορίων, των αναγκών και των φόβων των μαθητών μας.
-Πόσο ειρηνικό είναι το σχολείο μας;
-Πως έληξε ο τελευταίος τσακωμός μεταξύ του Γιώργου και του Δημήτρη;
-Τι πρέπει να κάνω αν κάποιος/α τραυματιστεί;
-Τι μπορούμε να κάνουμε σαν ομάδα για την Ειρήνη;
-Τι θα συνέβαινε αν σε μια κοινωνία ο πόλεμος και όχι η ειρήνη ήταν η φυσιολογική κατάσταση;
-Τι νιώθω και τι σκέφτομαι όταν βλέπω σκηνές πολέμου στην τηλεόραση;
-Πώς νιώθω, όταν ακούω, ότι παιδιά στην ηλικία μου είναι τραυματισμένα ή έχασαν τους γονείς τους;
-Πώς νιώθω που εγώ έχω υλικά αγαθά και ασφάλεια και απολαμβάνω ειρήνη, όταν παιδιά σε μια άλλη χώρα τα στερούνται;
-Τι πρέπει να κάνω σχετικά με τους πολέμους και τα εγκλήματα των προγόνων μου; Έχω ευθύνη;
-Αν οι προγονοί μας έχουν πολεμήσει μεταξύ τους, αυτό μας καθιστά εχθρούς ή μπορούν να δημιουργηθούν φιλίες;
